Cabaretier en schrijver Wim de Bie is op 83-jarige leeftijd overleden. Dat heeft de VPRO, waar hij decennialang programma’s voor maakte, maandag bekendgemaakt. Hij kampte al jaren met ernstige gezondheidsproblemen. De Bie kreeg grote bekendheid als lid van het duo Van Kooten en De Bie. Samen maakten ze satirisch theater en verzorgden in de jaren 70, 80 en 90 iconische televisieprogramma’s voor de VPRO zoals de Klisjeemannetjes, et Simplisties Verbond en Keek op de Week.
(bronnen: ANP / Wikipedia)
Van Klisjeemannetjes tot Simplisties Verbond
In de jaren 60 maakten Van Kooten en De Bie als de Klisjeemannetjes programma’s voor de radio en traden ze op in het tv-programma Hadimassa. Van 1974 tot 1998 was het duo in eigen producties regelmatig te zien op de Nederlandse televisie, onder andere in het Simplisties Verbond, Van Kooten en De Bie en Keek op de Week. Voor hun werk ontvingen Van Kooten en De Bie twee keer de Zilveren Nipkowschijf en een Ere-Nipkowschijf. Naast tv-programma’s maakten Van Kooten en De Bie tussen 1972 en 1986 de Bescheurkalender, een dagkalender met humoristische teksten en beelden.
Stoont als een garnaal
De grappen en creaties van Van Kooten en De Bie spraken voornamelijk een intellectueel publiek aan en boden een kritische blik op de samenleving en de politiek. Het duo heeft een blijvende invloed uitgeoefend op de Nederlandse taal. Voorbeelden zijn woorden als ‘doemdenken’ uit 1980 en de tegenhanger ‘positivo’ uit 1982 en de uitdrukking ‘stoont als een garnaal’ uit 1969. Meerdere termen werden ook toegevoegd aan de Van Dale omdat zij na decennia nog steeds ingeburgerd zijn in het vaderlandse taalgebruik.
Typetjes
Behalve hun taalgebruik hebben ook talloze typetjes zich in het collectieve geheugen gegrift, zoals De Positivo’s, de zusjes Jet en Koosje Veenendaal, moeder en zoon Frank en Carla van Putten en de gebroeders Arie en Gé Temmes. Een van hun grootste successen was De Tegenpartij, een fictieve Nederlandse populistische partij met als boegbeelden de twee ‘vrije jongens’ Jacobse en Van Es uit Den Haag. Zij stopten met deze persiflage nadat zij begin jaren 80 het gevoel kregen ingehaald te worden door de werkelijkheid, door de opkomst van de rechtse Centrumpartij (CP) van Hans Janmaat.
Allerbeste duo uit de Nederlandse televisiegeschiedenis
Een team van televisiekenners riep Van Kooten en De Bie in 2020 uit tot het allerbeste duo uit de Nederlandse televisiegeschiedenis. De jury beoordeelde een lijst van zestig koppels. Het belangrijkste criterium was de vraag in hoeverre zij elkaar versterkten als zij samen op televisie te zien waren.
Vanaf de jaren 80 begon De Bie met het schrijven van boeken en bracht hij, naast zijn werk met Van Kooten, enkele solo-cd’s uit. Van Kooten stopte in 1998 met het werken voor de televisie, De Bie ging nog vier jaar door met zijn eigen programma’s als Spreker: Wim de Bie, Nachtcrème en, samen met Annet Malherbe, Beetje Laat. In 2002 stapte De Bie over op de nieuwe media en begon hij met zijn eigen weblog, genaamd Bieslog. In ruim vijf jaar publiceerde hij meer dan 7000 teksten en verwierf Bieslog een groot en vast lezerspubliek.
De VPRO besloot deze teksten in 2019 te conserveren en het oude Bieslog op haar website te bewaren. Het was eigenlijk niet mogelijk om alle bijdragen online te laten staan, omdat de blog draaide op zwaar verouderde techniek. Maar de VPRO vond de ontsluiting van het digitaal erfgoed van De Bie zo belangrijk dat dit project toch werd doorgezet.
Zoek Jezelf Broeders
Als we kijken naar alle teksten van Wim de Bie en kees van Kooten is de onverslijtbaarheid wel het meest opvallend. Veel teksten van in sommige gevallen wel 5 decennia geleden, blijken nog altijd op de huidige tijd van toepassing. ,We hoeven alleen maar even te luisteren naar het lijflied van het Simplisties Verbond: Zoek Jezelf Broeders. In een tijd anno nu, waarin mensen door middel van onder andere allerlei trainingen, steeds meer gevormd lijken te worden naar het ideaalmodel van ‘de baas’ en de zakenwereld is vergeven van de ‘clichétaal’, waardoor mensen zichzelf als het ware verkopen en steeds meer van zichzelf af komen te staan, lijkt deze hit van bijna 50 jaar geleden actueler dan ooit. Ik zou zeggen: Hang ‘m boven je bed!
Zoek Jezelf Broeders
Allemaal op weg naar niets, doen we zus of zomaar iets
Soms net echt, maar meestal kitsch, want wie speelt er nog zichzelf
Weet je nog wanneer dat was, toen je nog geen ander was
Niet in harnas achter glas, maar je eigenlijke zelf
Zoek jezelf broeders, vind jezelf, wees en blijf alleen jezelf
Dikkerdoenerij genoeg, op kantoor en in de kroeg
Als je nou ‘ns geen masker droeg, zou je dat niet beter staan
Wat moet je met die Januskop, daar schiet niemand iets mee op
’t Is een kwestie van een knop, die moet enkel even om
Zoek jezelf zusters, vind jezelf, wees en blijf alleen jezelf
De man die op z’n tenen loopt en alleen zichzelf verkoopt
En nooit iets in z’n oren knoopt, die gaat nog eens lelijk dood
En met make-up van oor tot oor stelt z’n vrouw een ander voor
En hebben ze nog steeds niet door dat een glimlach beter staat
Zoek jezelf broeders, vind jezelf, wees en blijf alleen jezelf
