Morgen gaat voor de 107e keer de Tour de France van start met een 154 kilometer lange etappe door het glooiende gebied rond Nice. Het is de start van een bijzondere Tour, twee maanden later dan aanvankelijk gepland, en onder een strak ‘coronaregime’.
(tekst: Wim Meijer)
Dat betekent: publiek op afstand, geen verplaatsingen met vliegtuig, journalisten achter de hekken, geen ronde-missen en heel veel controles. Dit jaar niet alleen op doping maar dus vooral op corona.
Positief betekent ‘adieu’
Wat de effecten zullen zijn van deze controles en vooral van de uitslagen ervan voor de strijd om het geel zal de komende weken moeten blijken. Want dat deze coronatesten wel eens een hoofdrol zouden kunnen gaan spelen in het verloop van de Tour is niet denkbeeldig. Immers: positief getest betekent voor de ongelukkige wielrenner meteen afscheid van ‘La Grande Boucle’. Bij 2 coronabesmettingen binnen één ploeg moet zelf de complete ploeg uit de Tour vertrekken.
Het zal je als wielrenner of wielerploeg maar gebeuren dat je het ‘geel’ in handen hebt en 100 kilometer voor Parijs positief getest wordt… En hoe blij is in dat geval de nummer 2, die dan opeens met het Geel om de schouders op de Champs-Élysées staat dankzij het ‘positieve staaltje’ van de concurrent? Zó wil je toch niet winnen? Hoewel…
Als we de geschiedenis van de Tour de France op rij zetten komen we heel wat ‘staaltjes’ van minder eerlijke overwinningen tegen.
List en bedrog
Morgen dus die eerste etappe rond Nice van welgeteld 154 kilometer. Je zou ’t een ‘makkie’ kunnen noemen. Daarmee wil ik helemaal niets afdoen aan de prestaties die in de komende drie weken geleverd gaan worden, maar als we het vergelijken met de eerste etappe van de allereerste Tour de France, nu 117 jaar geleden, die ging meteen van Parijs naar Lyon over maar liefst 467 kilometer. Kijk, dan heb je ’t ergens over! Hoewel… de geschiedenis heeft ons geleerd dat zelfs in die eerste Tour een beetje bedrog niet werd geschuwd.
De winnaar van deze monsteretappe was de fransman Maurice Garin, die na 17 uur en 45 minuten over de streep kwam. Een zuivere overwinning, zou je zeggen, want in die tijd bestond er nog geen EPO of bloeddoping, maar… er was wel ‘openbaar vervoer’!
Publiciteitsstunt
Als je de complete hectiek bekijkt rond de Tour de France dan is het nauwelijks denkbaar dat dit ongeëvenaarde wielerevenement ooit is begonnen als een eenvoudige publiciteitsstunt bedacht door Georges Lefèvre, een jonge medewerker van het tijdschrift L’Auto. Hoofdredacteur Henri Desgrange had wel oren naar het bijzonder plan van Lefèvre en stelde hem meteen aan als Tourdirecteur voor de eerste editie van 1903.
Levensbelang
Voor het tijdschrift L’Auto was het welslagen van deze Tour de France letterlijk van levensbelang. Het tijdschrift was verwikkeld in een heftige concurrentiestrijd met het blad Le Vélo en leek deze definitief te gaan verliezen. Le Vélo was sponsor van de belangrijkste wielerwedstrijd van dat moment, Bordeaux-Parijs, en had een oplage van 80.000 exemplaren. L’Auto kwam op dat moment niet verder dan een oplage van 25000 maar hoopte nu met die nieuwe ‘Tour de France’ het blad een nieuwe impuls te geven.
Zestig renners
Uiteindelijk lukte het George Lefèvre om op 1 juli 1903 zestig renners aan de start te krijgen voor de eerste etappe van de eerste Tour de France. In totaal zou de Tour van 1903 bestaan uit 6 etappes. Anders dan tegenwoordig werden deze niet verreden op aansluitende dagen. Dat had alles te maken lengte van de etappes. Vaak moest er meer dan 400 kilometer worden overbrugd, waarna de renners enkele dagen rust kregen om weer ‘bij te tanken’.
Le Grand Départ
De eerste etappe bracht het peloton van de start bij Café Au Réveil Matin in Montgeron, een voorstad van Parijs, naar Lyon over een afstand van 467 kilometer. De tocht van bijna 18 uur, die voor een groot deel in de nacht werd verreden, werd een overwinning voor de fransman Maurice Garin. Al jarenlang domineerde deze Garin het internationale wielerpeloton en er was hem alles aan gelegen om de eerste winnaar te worden van deze nieuwe wielerronde. Het bleek een ambitie die hij zonder al te grote problemen waar kon maken. Van de 6 etappes schreef Garin er drie op zijn naam en finishte uiteindelijk in Parijs met een voorsprong van bijna drie uur (!) op de nummer twee in het algemeen klassement, zijn landgenoot Lucien Pothier. Voor zijn prestatie kon Garin een geldprijs ophalen van 6000 francs (in die tijd een vermogen)
Van de zestig renners die op die 1e juli van start waren gegaan haalden er uiteindelijk slechts 21 de finish. Daarbij waren de tijdsverschillen ronduit indrukwekkend. Zo had de drager van de ‘Rode Lantaarn’ (de laatste renner van het peloton) bij de finish in Parijs een achterstand van bijna 67 uur op Maurice Garin.
Knuppels en barricaden
Aan het eind van de Tour de France van 1903 kon Henri Desgrange tot zijn tevredenheid constateren dat de oplage van L’Auto in de maand juli explosief was gestegen. Reden genoeg voor hem om voor 1904 een nieuwe editie van de Tour de France aan te kondigen. Alleen zou die versie een stuk minder ‘vlakjes’ verlopen.
Opnieuw werd de eerste etappe van Parijs naar Lyon een prooi voor Maurice Garin. Maar de tweede dag, in de rit van Lyon naar Marseille liep alles anders. Oorzaak waren de aanhangers van de uit St.Etienne afkomstige wielrenner Antoine Fauré. Om hun idool vrij baan te geven trokken ze, gewapend met knuppels, de andere wielrenners met geweld van hun fietsen.
Toen eenmaal iedereen weer op de fiets zat volgde een tweede obstakel in de vorm van de leden van een motorclub uit Nîmes. Omdat zij zich niet konden verenigen met het feit dat hun stadsgenoot Ferdinand Payan was gediskwalificeerd wegens het zich laten voortrekken door een motor, blokkeerden ze het parcours. De politie moest er uiteindelijk aan te pas komen om de doorgang van de koers af te dwingen.
Tweede touroverwinning… met dank aan de trein
In Marseille aangekomen had Maurice Garin op de onregelmatigheden gereageerd met de cynische opmerking: “Als ik niet tussentijds wordt vermoord dan ga ik winnen in Parijs”. En het had er ook alle schijn van dat hij daadwerkelijk voor het tweede achtereenvolgende jaar de Tour op zijn naam kon schrijven. Garin kwam in Parijs aan met een voorsprong van 3,5 minuut in het algemeen klassement op Lucien Pothier, die wederom als tweede eindigde, terwijl zijn broer César Garin als derde eindigde op 1 uur en 51 minuten. De renners werden weliswaar gehuldigd maar toch weigerde de Franse Wielerbond de uitslag officieel te erkennen omdat het vermoeden bestond dat er niet helemaal eerlijk was gekoerst.
Het duurde tot november voordat de wielerbond bekend maakte dat er 28 renners uit de uitslag van de Tour de France werden geschrapt, waaronder ook de nummers 1 tot en met 4. Volgens getuigenverklaringen zouden de renners delen van het parcours hebben afgelegd met de trein, zouden zijn meegereden met auto’s of hadden zich door motoren laten voortrekken. Hoewel echt bewijs hiervoor nooit boven water is gekomen werden de renners langdurig geschorst. Voor de toen 33-jarige Garin betekende de schorsing van 2 jaar het einde van zijn fietscarrière.
Zo kende de Tour van 1904 veel verliezers, maar er waren ook winnaars: Allereerst Henri Cornet, die weliswaar als 5e in parijs was aangekomen maar nu toch als winnaar van de Tour de France 1904 werd uitgeroepen. Met zijn 19 jaar is hij nog steeds de jongste Tourwinnaar ooit. Maar de grootste winnaar was wellicht het tijdschrift L’Auto dat, vanwege alle schandalen rond het wielerspektakel, de oplage zag vertienvoudigen. Reden genoeg voor Henri Desgrange om ook in 1905 weer een Tour de France te organiseren.
107e editie
Inmiddels zijn we 117 jaar en heel veel schandalen verder en gaat morgen, zaterdag 29 september, de 107e editie van de Tour de France van start, dit keer vanuit Nice. Maar liefst 3468 kilometer verdeeld over 21 etappes liggen er voor de wielen van de 176 renners. Hoeveel van hen de finish gaan halen? In die eerste editie bereikten slechts 21 van de 60 renners Parijs. Dat had alles te maken met de zwaarte van het parcours. Nu, met corona, kunnen we alleen maar gissen wie er op 20 september a.s. Parijs binnen zullen fietsen. We gaan het de komende 3 weken zien wat ’t wordt: een zegetocht of een afvalrace.
